O raporcie:

Analiza skali oraz mechanizmów wpływu Europejskiego Zielonego Ładu (EZŁ) na polskie rolnictwo w trzech scenariuszach: braku EZŁ, częściowego wdrożenia EZŁ oraz pełnego wdrożenia regulacji. W pracach nad publikacją szczególną uwagę zwrócono na koszty dostosowania rolnictwa do wymogów EZŁ wynikających z założeń strategii „od pola do stołu” oraz strategii „na rzecz bioróżnorodności”. Podstawową metodą badawczą były analizy scenariuszowe (symulacje) przedstawiające wpływ wdrożenia EZŁ na powierzchnię upraw głównych dla polskiego rolnictwa gatunków, ich poziom plonowania i zbiorów, a także na nakłady związane z podstawowymi środkami ochrony roślin i nawozami, a w konsekwencji na wartość produkcji roślinnej, jej kosztochłonność i rentowność. Raport został opracowany przez konsorcjum ekspertów z trzech ośrodków badawczych: Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (IRWiR PAN), Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach (IUNG-PIB) oraz Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (UPP).

Kluczowe wnioski:

• W wyniku wdrożenia EZŁ nastąpi obniżenie wydajności produkcji roślinnej w polskim rolnictwie. W scenariuszu pełnego wdrożenia Ładu zmiana wielkości produkcji z jednego hektara upraw wyniesie między −22 proc. w przypadku truskawek a brakiem zmian dla kukurydzy na ziarno, przy czym w przypadku gatunków roślin o największym udziale w produkcji rolnej spadek będzie nie mniejszy niż 6 proc.
• Pełne wdrożenie EZŁ zmniejszy produkcję i dochody rolników. Zmniejszenie wydajności produkcji wraz ze stopniowym spadkiem areału upraw obniży łączną wartość produkcji roślinnej aż o 13 proc. (wobec zaledwie 3 proc. w scenariuszu częściowego wdrożenia Ładu). Przełoży się to na zmniejszenie nadwyżki bezpośredniej z produkcji roślinnej o 6 proc. Spadek dochodów rolników będzie prawdopodobnie jeszcze większy i wyniesie co najmniej 11 proc.
• Zmniejszenie plonów oraz wolumenu produkcji wynikające z wdrożenia EZŁ przełoży się na wzrost cen surowców rolnych. Sprzyjać temu będzie wymuszony przez EZŁ spadek podaży surowców rolnych w Polsce i innych krajach unijnych – w sytuacji rosnącego popytu bez problemu znajdą się bowiem nabywcy na droższe plony. Najbardziej dotkliwe mogą być wzrosty cen zbóż, które przełożą się na podwyżki cen chleba i innych wyrobów mącznych, a także – pośrednio poprzez wzrost kosztów ponoszonych przez producentów na zakup pasz – na ceny mięsa, mleka i jaj.
• Wdrożenie EZŁ negatywnie wpłynie na konkurencyjność międzynarodową polskiego rolnictwa. Będzie to rezultat równoczesnego wzrostu cen polskich surowców rolnych w relacji do ich zagranicznych odpowiedników, zwłaszcza produkowanych poza UE, oraz obniżenia możliwości wytwórczych rolników. Pogorszenie konkurencyjności uderzy najmocniej w mniejsze gospodarstwa rolne (poniżej 50 ha), w przypadku których wdrożenie technik rolnictwa precyzyjnego jest nieopłacalne.
• Polskie rolnictwo nie jest przygotowane do pełnego wdrożenia EZŁ. Produktywność gospodarstw rolnych w Polsce jest jedną z najniższych w UE to rezultat rozdrobnienia agrarnego, a także niższej niż w krajach Europy Zachodniej jakości gleb oraz krótszego okresu wegetacji. W rezultacie, aby utrzymać konkurencyjną na poziomie unijnym wydajność produkcji rolnej niezbędne jest wyższe zużycie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. W takiej sytuacji konieczność redukcji ich stosowania w polskim rolnictwie będzie skutkować większym spadkiem produkcji niż w rolnictwie krajów Europy Zachodniej czy Południowej.
• Minimalizacja negatywnych skutków wdrożenia EZŁ będzie wymagać wsparcia finansowego i merytorycznego dla rolnictwa ze strony państwa i UE. W celu jednoczesnego zmaksymalizowania korzyści środowiskowych i zminimalizowania strat ekonomicznych konieczne będzie udzielenie rolnikom wsparcia finansowego, merytorycznego i organizacyjnego.