Styczeń 2025

Z opracowanego na zlecenie Reverse Logistics Group raportu wynika, że osoby badane są świadome konsekwencji zdrowotnych palenia odpadami (71 proc.) oraz jego prawnego zakazu (77 proc.), ale wciąż się na to decydują. Spośród badanych osób tylko 6 proc. otwarcie deklaruje, że zdarza im się spalać odpady. Równocześnie prawie połowa respondentów uważa, że w ich okolicy dochodzi do spalania śmieci. Według zebranych danych w piecach spalane są przede wszystkim odpady papierowe (70 proc.), drewniane odpady gabarytowe (53 proc.) i odpady zielone (39 proc.). Mimo wielu kampanii edukacyjnych wciąż spalane są plastiki, które stanowią 20 proc. wszystkich spalanych śmieci. Do palenia odpadami skłania ludzi przede wszystkim możliwość łatwiejszego i szybszego pozbycia się śmieci oraz przekonanie, że odpady to dobre paliwo, które marnuje się, jeśli jest wyrzucane. Raport Zymetrii, podobnie jak wcześniejsze analizy Polskiego Alarmu Smogowego, mocno sygnalizuje potrzebę zwiększenia liczby kontroli palenisk i ściągalności mandatów za łamanie uchwał antysmogowych.

Analiza wskazuje, jak najlepiej wykorzystać pieniądze z unijnego Społecznego Funduszu Klimatycznego, by skutecznie wesprzeć osoby najuboższe i wykluczone, które będą musiały radzić sobie z wyzwaniami transformacji energetycznej, w tym rosnącymi cenami energii. Polska w ramach funduszu otrzyma ok. 50 mld zł do wydania w latach 2026–2032. Autorka analizy, Konstancja Ziółkowska, postuluje, by w ramach planu społeczno-klimatycznego wdrożyć pakiet reform, w tym zmianę sposobu pozyskiwania danych m.in. o fizycznych parametrach budynków i osobach zagrożonych ubóstwem energetycznym. Proponuje też stworzenie tzw. ekosystemu termomodernizacji, który umożliwi jej jakościową ocenę. Autorka rekomenduje ponadto wprowadzenie nowego bonu energetycznego – szeroko dostępnego instrumentu, który obejmowałby wszystkie grupy wrażliwe na wysokie ceny energii i rekompensowałby rosnące koszty różnych paliw. Jednocześnie nie zachęcałby do trwania przy paliwach kopalnych, wiążąc wsparcie osłonowe z inwestycyjnym.

Analizę kosztów przeprowadzono na podstawie danych z początku 2025 r. dla budynku o powierzchni 150 m². Model zakładał średni poziom ocieplenia domu (zużycie ciepła na średnim poziomie 120 kWh/m² rocznie) i obecność czterech lokatorów. Z badania PAS wynika, że w rozliczeniu rocznym najdroższe pozostaje ogrzewanie olejowe (11 008 zł) i gazowe (9 911 zł). Na trzecim miejscu plasuje się pozaklasowy „kopciuch” na drewno (8 148 zł). Spadające ceny węgla obniżyły koszt użytkowania spełniającego normy węglowego kotła do 5 584 zł rocznie. Najkorzystniej wypadły pompy ciepła z ogrzewaniem podłogowym (5 267 i 4 530 zł w zależności od rodzaju pompy). Olbrzymie znaczenie dla wysokości rachunków ma prawidłowe ocieplenie domu. Koszty ogrzewania tzw. wampirów energetycznych (zużycie ciepła na średnim poziomie 200 kWh/m² rocznie) są wyższe o ok. 35 proc. niż w przypadku domu średnio ocieplonego, niezależnie od jego rodzaju. Dobre ocieplenie domu pozwala z kolei zaoszczędzić na ogrzewaniu ok. 40 proc. Badanie pokazuje, jak ważna jest odpowiednia termomodernizacja domów i wymiana nieefektywnych źródeł ciepła.

Rawicz (woj. wielkopolskie) to kolejne miasto – po Włocławku, Rybniku i Piastowie – dla którego Forum Energii przygotowało długofalowy plan transformacji energetycznej. Głównymi trudnościami są przestarzałe źródła grzewcze, zabytkowa zabudowa, niedostateczna termomodernizacja budynków oraz ograniczony budżet miasta. Wyzwaniem pozostaje też kwestia dekarbonizacji Zakładu Energetyki Cieplnej. Proponowany plan transformacji Rawicza zakłada m.in. zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną, montaż pomp ciepła, budowę instalacji PV, farmy wiatrowej oraz magazynu energii. Koszt jego realizacji szacowany jest na 792 mln zł do 2040 r. Jednocześnie inwestycje w odnawialne źródła energii i termomodernizację pozwoliłyby na uzyskanie oszczędności w wysokości ok. 60 mln zł rocznie. Zaniechanie działań transformacyjnych obciąży za to przede wszystkim mieszkańców, którzy w wyniku coraz wyższych rachunków zapłacą blisko 2,3 mld zł za ogrzewanie do 2040 r. Ponadto zła jakość powietrza generuje koszty zdrowotne szacowane na 48 mln zł rocznie. Wdrożenie strategii pozwoliłoby niemal całkowicie wyeliminować emisję pyłów PM10 i PM2,5, a także zmniejszyć emisję CO₂ o 33 tys. ton (tj. o 40 proc.).